Sorteren we zoals het moet? Superslimme vuilniswagens geven binnenkort het antwoord

HASSELT Een vuilniswagen die precies weet welke afvalzakken hij ophaalt en zelfs ziet of de Limburger wel sorteert zoals het moet: het is niet langer toekomstmuziek. Het Hasseltse bedrijf Rematics heeft een overeenkomst afgesloten met Limburg.net om tegen het einde van het jaar de volledige vloot uit te rusten met een slim camerasysteem. De technologie zou zelfs zwerfvuil of een omgewaaide boom kunnen melden.

Een transportband die leidt naar een container, daarnaast staat een grote volle vuilnisbak en daarboven hangen camera’s die de hele opstelling in de gaten houden. Het kantoor van Rematics in Hasselt ziet er wat ongewoon uit. Het is eigenlijk een labo waar de technologie die de start-up ontwikkelt, voortdurend getest wordt. 

Met een druk op de knop zet CEO Bram Peetermans de installatie in werking. De volle vuilnisbak wordt omhoog getild en dankzij de camera’s kunnen we op een scherm volgen hoe het afval in een container valt. Dat gaat razendsnel, maar met de hulp van artificiële intelligentie geeft het systeem meteen aan of het bijvoorbeeld om plastic, karton of blik en om hoeveel afval van elke categorie het gaat. 

Plots klinkt er een piepend alarmsignaal. Het AI-model herkent ook potentieel gevaar. Tussen het vallende afval hebben de camera’s een lachgasfles ontdekt. Uit een vraag van Sanne Van Looy (N-VA) in de commissie voor leefmilieu in het Vlaams Parlement blijkt dat lachgas vorig jaar 3.614 explosies heeft veroorzaakt in verbrandingsovens. In vijftig gevallen moesten de ovens daardoor worden stilgelegd. “Door onze afvalwagens uit te rusten met camera’s en ons AI-model kunnen we zulke problemen vermijden. Hetzelfde geldt voor risico’s met grote fietsbatterijen of brandblussers tussen het afval”, zegt Peetermans.

Het is maar een voorbeeld van hoe het bedrijf afvalwagens slimmer wil maken door ze uit te rusten met camera’s en sensoren. Rematics is een start-up en de technologie is nog volop in ontwikkeling. Softwarebedrijf ACA Group is één van de investeerders, samen met Nuhma, het klimaatbedrijf van de Limburgse gemeenten, dat participeert via datatechnologiebedrijf MyCSN. De roots van Rematics liggen wel bij Valipac, dat in ons land verantwoordelijk is voor de selectieve inzameling van bedrijfsafval. 

Bedrijfsafval

“Valipac wilde weten of technologie hen kon helpen om de hoeveelheid recycleerbaar materiaal in het restafval van bedrijven terug te dringen. Uit een aantal testen bleek dat er voldoende potentieel was, maar Valipac kon die toepassing niet zelf commercialiseren. Zo is Rematics ontstaan”, legt Peetermans uit. “Onze eerste focus lag bij de verplichte visuele controle bij de ophaling van bedrijfsafval. Dat is een administratieve taak voor de chauffeur van de vuilniswagen, maar dankzij onze technologie kunnen we die controle automatiseren. Met de data die we aanbieden over het ingezamelde afval kunnen ophaalbedrijven hun klanten dan weer helpen om beter te sorteren en hun werking verbeteren.”

We kunnen met deze technologie tellen hoeveel en welke kleuren zakken er in de wagen zitten tijdens een ronde

Bram Peetermans

CEO Rematics 

Het algoritme kan tientallen verschillende afvalstromen herkennen. “In Vlaanderen moeten voor het bedrijfsafval 28 verschillende afvalfracties gescreend worden, maar we hebben die verder opgesplitst. We willen bij het PMD-afval bijvoorbeeld ook graag weten of het nu om plastic, metaal, een drankkarton of een blikje gaat. Zo komen we aan iets meer dan vijftig verschillende subfracties die het algoritme kan herkennen. Zo’n afvalwagen trilt, is vuil en er dwarrelt voortdurend stof. Het lukt al in de meest moeilijke omstandigheden, dus kunnen we dit ook elders toepassen.”

Volgens Peetermans kunnen de camera’s vanop de vuilniswagens zwerfvuil of de gekleurde zakken van Limburg.net herkennen. Na een pilootproject heeft Rematics een overeenkomst afgesloten met de afvalintercommunale om tegen het einde van het jaar de volledige vloot uit te rusten met het camerasysteem. 

“We kunnen met deze technologie tellen hoeveel en welke kleuren zakken er in de wagen zitten tijdens een ronde. En we kunnen daarmee afleiden in welke straten er meer van bepaalde fracties staat. Zo komen we meer te weten over het sorteergedrag, en kan Limburg.net beter zijn inzamelrondes, maar ook beleid en sensibilisering op elkaar afstemmen.” De technologie zou vooral een meerwaarde bieden in gemeenten waar het Optimo-systeem wordt toegepast, waarbij één ophaalwagen op één dag meerdere afvalsoorten aan huis ophaalt in zakken met een eigen kleur.

Rematics heeft verschillende private inzamelaars als klant en is in gesprek met andere bedrijven uit de afvalsector. Bovendien ziet het bedrijf nog tal van andere toepassingen. Volgens Peetermans kan een vuilniswagen een rijdend technologieplatform vol sensoren worden.

Lasers

LIDAR is zo’n technologie die op een vuilniswagen zou passen. LIDAR gebruikt laserstralen om nauwkeurige 3D-kaarten te maken van de omgeving. Zulke kaarten dienen nu al voor openbare aanbestedingen of onderhoud van bomen. “De beelden worden nu gemaakt met een scanwagen of vanuit het vliegtuig”, weet Peetermans. “Dat kost handenvol geld, maar de vuilniswagen rijdt toch elke dag uit. Na een storm bijvoorbeeld kan je aan de hand van de data van de hele vloot snel weten waar er spoedinterventies nodig zijn, bijvoorbeeld een loshangende kabel, een gevallen boom, een overhangende tak. Dat kan allemaal zonder dat de diensten speciaal extra ploegen moeten uitsturen.”

De vuilniswagen kan niet enkel de buurt rondom scannen, maar ook het wegdek onder de truck. Zo kan een pas aangelegde straat een kwaliteitsscore krijgen of kan het systeem detecteren waar dringende herstellingen nodig zijn. De lasers zouden zelfs zwerfvuil in de berm kunnen opsporen. 

Privacy

De slimme vuilniswagen weet dus heel veel, bijvoorbeeld over ons sorteergedrag en misschien zelfs hoe onze voortuin erbij ligt. Ontstaat er op die manier geen privacyprobleem? “LIDAR kan geen personen herkennen”, reageert Peetermans. “Enkel objecten. LIDAR merkt bijvoorbeeld objecten op die niet in een bepaalde omgeving thuishoren. Vanaf de trucks worden enkel anonieme gegevens doorgestuurd naar de dataplatformen. Zo kunnen we die technologie trainen om zwerfvuil te herkennen. In combinatie met gedetailleerde kaarten kunnen we lokale besturen zo een schat aan data aanbieden rond stedelijke netheid.”

Sensoren

Rematics denkt aan nog andere toepassingen. Zo’n vuilniswagen heeft immers nog voldoende ruimte voor extra sensoren, bijvoorbeeld om het geluidsniveau of de luchtkwaliteit te meten. “Met die metingen analyseren we de overlast door omgevingsgeluid, bijvoorbeeld door snelwegen of spoorwegen. Omdat de vuilniswagen heel vaak in een bepaalde buurt rijdt, creëer je een heel objectief beeld.”

Hoelang zal het nog duren voor de vuilniswagen slim genoeg is om bijvoorbeeld zwerfvuil op te sporen? “Dat is maar een kleine stap”, zegt Peetermans. “Omdat het gebaseerd is op de systemen die we hebben. We zijn al in gesprek met Limburg.net om extra camera’s te hangen. Alles hangt af van de vraag uit de markt. Een scanauto laten rijden om het wegdek of de omgeving in kaart te brengen, kost tussen 40 tot 100 euro per kilometer. We kunnen dit gevoelig goedkoper doen en de gevoelige data in handen laten van de overheden in plaats van private partijen. Daar kunnen we een grote stap voorwaarts zetten.”